Tentakel 4

Tentakel 4
Nummer 4 - 15 november 2010

 

Agenda
19 november - 28 augustus De grote spinnententoonstelling Natuurmuseum Fryslân
27 november Najaarsbijeenkomst Sektie Everts Nederlandse Entomologische Vereniging
15 december Sleedoornpage excursie Jeugdbond voor Natuur- en Milieustudie
17 december Entomologendag, Ede Nederlandse Entomologische Vereniging
22 januari EIS-dag - Verborgen Biodiversiteit deze nieuwsbrief
12 februari Winterbijeenkomst NEV Nederlandse Entomologische Vereniging
5 maart Landelijke dag De Vlinderstichting
12 maart Libellenstudiedag Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie

top

Nederlandse Fauna 10 - De Nederlandse Biodiversiteit

Het boek De Nederlandse Biodiversiteit geeft een actueel overzicht van de Nederlandse planten, dieren, schimmels en eencelligen. In totaal worden ruim 200 groepen behandeld, van oogdiertjes tot korstmossen en van varens tot zoogdieren. Van elke groep wordt basale informatie gegeven: aantal soorten in Nederland en de wereld, uiterlijk, biologie, relatie met de mens en determinatiewerken.

De diversiteit aan vormen wordt ruim met kleurenfoto's geïllustreerd, en voor sommige groepen is een diversiteitskaartje of trenddiagram opgenomen. Naast de groepsbesprekingen zijn er hoofdstukken over het begrip biodiversiteit, onderzoek, beheer en beleid. In totaal hebben ruim 100 specialisten, afkomstig uit de PGO's, natuurhistorische musea en onderzoekinstellingen, aan het boek meegewerkt.

Het boek zal op donderdagmiddag 25 november worden gepresenteerd in het auditorium van NCB Naturalis te Leiden. Iedereen is welkom om de presentatie bij te wonen.

Programma

15.30 uur: Ontvangst met koffie en thee
16.00 uur: Opening en welkom - Bert Geerken
16.05 uur: De Nederlandse biodiversiteit bestaat uit wormen en insecten - Jinze Noordijk
16.25 uur: Over vliegende kreeften, gevederde reptielen en schimmelige algen - Erik van Nieukerken
16.40 uur: Keerkringvogels en bromelia's treden toe tot de Nederlandse biodiversiteit - Bert Denneman &
                  Paul Hoetjes
16.55 uur: DNA-barcoding en de Nederlandse natuur - Jan van Tol
17.05 uur: Overhandiging eerste boek aan Ronald Plasterk
17.20 uur: Borrel
18.30 uur: Einde bijeenkomst

J. Noordijk, R.M.J.C. Kleukers, E.J. van Nieukerken & A.J. van Loon (red.), 2010
NCB Naturalis, EIS-Nederland


Roy Kleukers & Jinze Noordijk

top

De grote spinnententoonstelling

Bang voor spinnen? Helemaal niet nodig! Spinnenangst is vaak een geval van ‘onbekend maakt onbemind’. Daar gaat het Natuurmuseum Fryslân iets aan doen. Vanaf half november 2010 is daar de Grote Spinnententoonstelling te zien.

Spinnen in terraria, spinnen op sterk water, foto’s, filmpjes en modellen laten de wereld van de spin zien. Die zit vol verrassingen. Kom kijken hoe wonderlijk een spin in elkaar zit, met acht poten, acht ogen, zes spintepels en twee gifkaken om prooien te doden. Ervaar de listige manieren die spinnen gebruiken om prooien te vangen, van plakdraden tot boobytraps en van valdeur tot hinderlaag. Ontdek dat de ene spin de andere niet is: wereldwijd zijn er meer dan 40.000 verschillende soorten, in allerlei maten, vormen en kleuren. Er bestaan bijvoorbeeld wolfspinnen, kogelspinnen, waterspinnen, springspinnen en vogelspinnen.

Al die spinnen vangen enorme hoeveelheden insecten, zodat het leven op aarde een beetje draaglijk blijft, ook voor mensen. Het is daarom maar goed dat vrouwtjesspinnen eieren leggen waar weer nieuwe spinnen uit komen, maar daarvoor moet er nog wel even gepaard worden. Dat is niet zonder gevaar als je een mannetjesspin bent: hoe benader je een giftig vrouwtje zonder het leven te laten? De tentoonstelling geeft tips. Als je dan na alles gezien te hebben nog steeds bang bent voor spinnen, weet je tenminste precies waarvoor je bang bent!

Meer info op Natuurmuseum Fryslân.

top

EIS-dag - Verborgen Biodiversiteit

Geïnteresseerden zijn van harte welkom om op zaterdag 22 januari 2011 deel te nemen aan de EIS-dag ‘Verborgen Biodiversiteit’ waar de meest obscure groepen, onopvallendste resultaten en obscene biotopen in het zonnetje gezet zullen worden!

Voorlopig programma

13.00     Inleiding en overzicht projecten Stichting EIS – Roy Kleukers
13.20     Recente inzichten in de soortenrijkdom van onze insecten en spinachtigen - Peter Koomen & Jinze
             Noordijk
13.40     Mystery Insect Competition – Theodoor Heijerman
14.10     De Nationale Steekmuggensurvey – Ernst-Jan Scholte
14.30     Thee- en Koffiepauze

15.00     De Nederlandse Vlokreeften - Dirk Platvoet
15.20     Vacant
15.40     Resultaten verspreidingsonderzoek uitheemse rivierkreeften 2010 – Bram Koese
16.00     Uitslag Mysterie Insecten Competitie – Theodoor Heijerman
16.15     Borrel

De EIS-dag zal gehouden worden in het auditorium van museum Naturalis te Leiden. Werkgroepscoördinatoren van EIS worden uitgenodigd om voorafgaand aan de middag deel te nemen aan het coördinatorenoverleg.

Bram Koese.

top

Nieuw project landpissebedden

In 2011 slaan de jeugdbonden (NJN en JNM) en EIS-Nederland de handen ineen voor een nieuw inventarisatieproject: landpissebedden. Doel van dit project is om de nog witte gebieden verspreid over Nederland op landpissebedden te inventariseren.

De start van dit project zal ergens in het voorjaar van 2011 plaatsvinden. Houd de websites van de NJN, JNM en EIS in de gaten voor meer informatie!

Matty Berg

top

Vier nieuwe spoorcicaden

In het laatste nummer van Entomologische Berichten melden Kees den Bieman en Ad Mol vier nieuwe soorten spoorcicaden (Delphacidae) voor Nederland: Chloriona unicolor (zie foto), Conomelus lorifer dehneli, Eurybregma nigrolineata en Ribautodelphax imitans. Voor alle vier de soorten kan geconcludeerd worden dat ze in Nederland terecht zijn gekomen door recente areaaluitbreidingen naar het noorden, hetgeen een samenhang met klimaatsverandering aannemelijk maakt.

De meerderheid van de spoorcicaden leeft van één of meer gras- of cypergrassoorten en ook de larven zijn bovengronds op de stengels te vinden. De Nederlandse lijst van spoorcicaden telt nu 72 soorten. Er zijn niet veel mensen die onderzoek doen aan deze fraaie diertjes. De auteurs van het artikel verwachten nog eens elf extra soorten voor ons land.

Bron: C.F.M. den Bieman & A.W.M. Mol 2010. Vier nieuwe soorten spoorcicaden voor het eerst in Nederland aangetroffen (Hemiptera, Fulgoromorpha, Delphacidae). Entomologische Berichten 70: 162-166.

Jinze Noordijk; foto: Theodoor Heijerman.

top

Stronkmieren bij Schoorl

Op 13 oktober 2010 vond Peter Boer in de duinen bij Schoorl (NH) een nest van de stronkmier Formica truncorum. Deze in Nederland zeldzame bosmierensoort is alleen bekend van Ommen (OV) en directe omgeving; van enkele andere vindplaatsen in Overijssel en langs de A28 nabij ’t Harde op de Veluwe is hij alweer verdwenen.

Hoe de stronkmier in Schoorl terecht is gekomen is eigenlijk een raadsel. Peter Boer bespreekt op zijn website de voors en tegens van enkele mogelijkheden:

  1. het is een relictpopulatie;
  2. een vliegend bevrucht vrouwtje heeft Schoorl op eigen kracht bereikt;
  3. de soort is door de mens geïntroduceerd.

Bron: De Nederlandse mieren

André van Loon; foto: Peter Boer.

top

5000e foto en exotische wantsen op soortenregister

Op 18 oktober werd een foto van de wasmot Galleria mellonella van fotograaf Tim Faasen aan de website toegevoegd. Hiermee werd de 5000ste soort in het soortenregister van een foto voorzien, bijna 15 % van de Nederlandse meercellige soorten.

Dit is mogelijk gemaakt door talloze fotografen die belangeloos hun bijdrage hebben geleverd, maar ook door vele deskundigen, die de soorten op naam gebracht hebben. Precies een jaar geleden was het totaal aantal afgebeelde soorten overigens 4000. Het streven is om de komende jaren toe te groeien naar 10.000 afgebeelde soorten.

Ook werd afgelopen maand weer nieuwe informatie toegevoegd aan het soortenregister. In het kader van de Signaleringspilot Invasieve exoten schreef Berend Aukema de teksten voor een aantal exotische wantsen:

Roy Kleukers & Ed Colijn

top

Van de redactie

Dit is het vierde nummer van Tentakel, de digitale nieuwsbrief over ongewervelde dieren. Deze nieuwsbrief zal onregelmatig verschijnen naast de reguliere papieren EIS-nieuwsbrief.

In de nieuwsbrief is plaats voor allerlei korte berichten die het onderzoek aan ongewervelden in Nederland aangaan: berichten van het EIS-bureau, oproepen, bijzondere en fenologische waarnemingen, aankondiging van rapporten en boeken en een activiteitenagenda. Ook al uw bijdragen zijn welkom. U kunt deze sturen naar eis@ncbnaturalis.nl

De nieuwsbrief is opgezet als Internetpagina (in HTML) en kan in de meest gangbare e-mailprogramma's worden gelezen. Met de berichtopmaak/e-mailindeling ingesteld op (originele) HTML ziet u behalve tekst ook plaatjes en kunt u via de blauwe links eenvoudig alleen dat nieuws er uit pikken dat u interesseert. Mocht u problemen hebben met het instellen van het HTML-formaat in uw e-mailprogramma schroom dan niet en neem gerust contact op. Of probeer het hier met uw webbrowser. Bekend probleem: het gebruik van gmail veroorzaakt problemen met de uitlijning van de nieuwsbrief.

Mocht u geen belangstelling (meer) hebben voor deze nieuwsbrief: een retour-mailtje naar dit adres is voldoende om uw e-mailadres te verwijderen van deze mailinglist. Aanmelden op dit adres is vanzelfsprekend ook mogelijk.

Ed Colijn

top

Index

De reeds verschenen nummers van Tentakel.

Tentakel 69 - 12 april 2023
Tentakel 68 - 22 februari 2023
Tentakel 67 - 15 december 2022
Tentakel 66 -18 oktober 2022
Tentakel 65 - 30 augustus 2022
Tentakel 64- 14 juni 2022
Tentakel 63 - 14 april 2022
Tentakel 62 - 20 januari 2022
Tentakel 61 - 15 december 2021
Tentakel 60 - 13 oktober 2021
Tentakel 59 -23 april 2021
Tentakel 58 - 13 april 2021
Tentakel 57 - 17 februari 2021
Tentakel 56 - 5 januari 2021
Tentakel 55 - 20 oktober 2020
Tentakel 54 - 25 augustus 2020
Tentakel 53 - 7 juli 2020
Tentakel 52 - 1 mei 2020
Tentakel 51 - 25 februari 2020
Tentakel 50 - 1 januari 2020
Tentakel 49 - 22 oktober 2019
Tentakel 48 - 27 augustus 2019
Tentakel 47 - 10 juli 2019
Tentakel 46 - 9 mei 2019
Tentakel 45 - 13 maart 2019
Tentakel 44 - 1 januari 2019
Tentakel 43 - 24 oktober 2018
Tentakel 42 - 22 augustus 2018
Tentakel 41 - 26 juni 2018
Tentakel 40 - 1 mei 2018
Tentakel 39 - 22 februari 2018
Tentakel 38 - 1 januari 2018
Tentakel 37 - 13 november 2017
Tentakel 36 - 5 september 2017
Tentakel 35 - 12 juli 2017
Tentakel 34 - 15 mei 2017
Tentakel 33 - 16 maart 2017
Tentakel 32 - 25 januari 2017
Tentakel 31 - 25 oktober 2016
Tentakel 30 - 21 juli 2016
Tentakel 29 - 25 mei 2016
Tentakel 28 - 24 maart 2016
Tentakel 27 - 18 januari 2016
Tentakel 26 - 16 december 2015
Tentakel 25 - 25 september 2015
Tentakel 24 - 6 augustus 2015
Tentakel 23 - 4 juni 2015
Tentakel 22 - 22 april 2015
Tentakel 21 - 26 februari 2015
Tentakel 20 -17 december 2014
Tentakel 19 -12 juni 2014
Tentakel 18 -20 maart 2014
Tentakel 17 -19 december 2013
Tentakel 16 - 2 november 2013
Tentakel 15 - 25 juli 2013
Tentakel 14 - 2 mei 2013
Tentakel 13 - 14 januari 2013
Tentakel 12 - 14 december 2012
Tentakel 11 - 19 juli 2012
Tentakel 10 - 8 mei 2012
Tentakel 9 - 8 maart 2012
Tentakel 8 - 1 december 2011
Tentakel 7 - 28 juli 2011
Tentakel 6 - 6 april 2011
Tentakel 5 - 23 december 2010
Tentakel 4 - 15 november 2010
Tentakel 3 - 15 september 2010
Tentakel 2 - 10 augustus 2010
Tentakel 1 - juli 2010